ONDERZOEK

Onderzoek van Dr. Goodall

Dr. Jane Goodall is een van 's werelds meest gerenommeerde ethologen. Ze begon in 1960 met het bestuderen van chimpansees in het wild. De dag waarop ze voor het eerst haar voet zette in het Gombe Stream National Park in Tanzania wordt tegenwoordig gevierd als de Dag van de Chimpansee (14 juli).

Jane was de eerste die een langlopende studie uitvoerde naar mensapen in het wild. Ze documenteerde het gedrag van chimpansees door ze dagelijks gedurende maanden achtereen te observeren. Dit vereiste dat de chimpansees aan haar gewend raakten en haar negeerden, wat maanden duurde. Uitgerust met een notitieboekje, potlood en een verrekijker, observeerde ze de complexe gemeenschapsinteracties en hechte banden tussen individuen. Jane volgde de chimpansees op respectvolle afstand om hun dagelijkse routines te bekijken, hoe ze zich voeden, communiceren, een nest bouwen voor de nacht en met wie ze slapen. Veel van deze vroege ontdekkingen zijn te vinden in haar boek 'In the Shadow of Man'.

In het begin deed ze het meeste werk zelf, door 's avonds alle verzamelde gegevens op haar typemachine te typen en te kopiëren. Naarmate er meer geld beschikbaar kwam, en na de oprichting van het Gombe Stream Research Center, kregen studenten en bezoekende onderzoekers van over de hele wereld haar steun.

Ontdekkingen die hebben geleid tot een paradigma-verandering 

Jane's ontdekkingen daagden de conventionele wetenschappelijke ideeën van de jaren 1960 uit en verontwaardigden de gevestigde wetenschappelijke gemeenschap, die Jane niet als een echte wetenschapper beschouwde. Jane observeerde voor het eerst dat chimpansees gereedschappen, stokken, gebruikten om termieten uit hopen te halen. Tot dan toe werd gedacht dat alleen mensen gereedschappen maakten en gebruikten. Haar observaties leidden tot een grote paradigmaverschuiving. "We moeten het gereedschap herdefiniëren of de mens herdefiniëren, of chimpansees accepteren als mensen", merkte haar mentor Louis Leakey op.

Tegenwoordig is algemeen bekend dat primaten en andere dieren gereedschappen gebruiken en aanpassen. Jane ontdekte ook dat chimpansees omnivoren zijn, geen herbivoren, en af en toe jagen.

Haar andere belangrijke bijdrage aan de wetenschap was het suggereren dat dieren gevoelens en emoties hebben, en dat elk dier een unieke persoonlijkheid heeft. Jane gaf de chimpansees namen in plaats van ze te nummeren, wat veel oudere wetenschappers verder van streek bracht. Jane's boek 'Mijn Vrienden, de Wilde Chimpansees' (1967) veroorzaakte nog meer verontwaardiging maar bleek enorm populair bij het grote publiek. Haar inzichten leidden tot een ideologische verschuiving in hoe we met huisdieren moeten omgaan, niet als koopwaar maar als bewuste wezens. Jane werkte in Gombe tot eind jaren tachtig, tot natuurbescherming en bewustwording haar belangrijkste missie werden.

Verder dan onderzoek

Naast de puur zoölogische en ethologische bijdragen aan kennis, zouden Jane's inzichten ook herdefiniëren wat het betekent om mens te zijn. Ze linkt veel van haar veldwaarnemingen aan menselijk gedrag en heeft debatten geopend over wat de oorsprong ervan is; hoe we ons kunnen verhouden tot onze status als 'mensen' die - hoewel veel kwaad in ons DNA is ingebed zoals ook rudimentair waargenomen bij chimpansees - een enorm potentieel hebben voor goedheid. Veel hiervan staat beschreven in haar boek 'Reden tot Hoop', opnieuw uitgegeven na 9/11, een spirituele reis.

Jane is ook betrokken geweest bij zoölogisch onderzoek naar vele soorten, waaronder apen, dolfijnen, gieren en hyena's, als medeauteur van peer-reviewed artikelen en als bestuurslid, ere-lid, patroon, trustee, enz., van vele organisaties (bijv. Ocean Elders, geleid door marien bioloog Silvia Earle, die pleit voor de terugkeer van alle walvissen in tanks en in dierentuinen naar de oceaan).

Naast Jane's enorme impact op onze kennis van het gedrag van chimpansees en mensapen, geeft ze er de voorkeur aan zichzelf een 'natuurliefhebber' te noemen in plaats van een wetenschapper. Sinds de jaren tachtig voert ze wereldwijd campagne, geeft ze openbare lezingen en spreekt ze met leiders om bewustwording te creëren over het belang van het herstel van de natuur en de bescherming van dieren en biodiversiteit voor de toekomst van al het leven op de planeet.

Haar recente publicaties

Als kind was Jane's droom "naar Afrika gaan, met dieren leven, ... en boeken over hen schrijven". Het laatste deel wordt het minst besproken, maar ze bewees een briljante schrijver en verteller te zijn. Al haar boeken zijn geschreven in vloeiende maar eenvoudige proza met subtiele Britse humor, en een goed evenwicht tussen wetenschappelijke nauwkeurigheid, persoonlijke visies en gedachten en natuurlijk, overlopend van mededogen jegens zowel mensen als dieren. Er zijn ook talloze kinderboeken door en over Jane, en over de oorzaken die ze ondersteunt.

The Book of Hope

Pangolina

The Jane Effect

The Chimpanzee Children of Gombe

Nieuwsbrief